วันจันทร์ที่ 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2557

รู้รอบเรื่องสมองและการจำ



                สมองของคนเรามีพื้นที่เก็บข้อมูลที่ไร้ขีดจำกัด  เพราะมีเซลล์ประสาทอยู่ถึง 100 พันล้านเซลล์  ยังไม่นับถึงการเชื่อมต่อระหว่างกันเป็นเส้นใยประสาท  โดยเซลล์ประสาทแตะละเซลล์สามารถรับข้อมูลได้ถึง แสนข้อมูลต่อนาที  อีกทั้งยังมีพื้นที่สำหรับบรรจุความจำได้เท่ากับพื้นที่ของหนังสือสารานุกรมเล่มหนาๆถึงหมื่นล้านเล่มเลยทีเดียว  ยิ่งลับสมองบ่อยๆ  ใยประสาทก็จะแข็งแรงมากขึ้น  ทำให้เรียนรู้และจดจำได้งายขึ้น
                ฉะนั้น  เราจึงมีที่ว่างเหลือเฟือสำหรับเก็บความจำดีๆที่มีประโยชน์  และถ้ายิ่งหมั่นฝึกฝนพัฒนาสมองและเทคนิคต่างๆประกอบไปด้วยแล้ว  ความจำดีๆจะหนีไปไหนพ้น  แต่ก่อนอื่นมาทำความเข้าใจเบื้องต้นเกี่ยวกับอวัยวะสำคัญต่อการจดจำของเรา  ก็คือ  สมอง  เสียก่อนดีกว่า  
สมองนับเป็นอวัยวะที่ซับซ้อนที่สุดในร่างกายและในโลกเท่าที่ธรรมชาติสรรค์สร้างขึ้นมา  มีความสำคัญที่สุดต่อการจดจำของคนเรา  สมองทำงานทั้งกลางวันและกลางคืน  สัปดาห์แล้วสัปดาห์เล่า  ปีแล้วปีเล่า  เพื่อจัดเก็บข้อมูลต่างๆที่ผ่านเข้ามาในชีวิต  มาเก็บไว้ยังหน่วยความจำตลอดอายุขัยของเรา
                สมองของคนเรามีพื้นที่เก็บข้อมูลที่ไร้ขีดจำกัด  เพราะมีเซลล์ประสาทอยู่ถึง 100 พันล้านเซลล์  ยังไม่นับถึงการเชื่อมต่อระหว่างกันเป็นเส้นใยประสาท  โดยเซลล์ประสาทแตะละเซลล์สามารถรับข้อมูลได้ถึง แสนข้อมูลต่อนาที  อีกทั้งยังมีพื้นที่สำหรับบรรจุความจำได้เท่ากับพื้นที่ของหนังสือสารานุกรมเล่มหนาๆถึงหมื่นล้านเล่มเลยทีเดียว  ยิ่งลับสมองบ่อยๆ  ใยประสาทก็จะแข็งแรงมากขึ้น  ทำให้เรียนรู้และจดจำได้งายขึ้น

                ฉะนั้น  เราจึงมีที่ว่างเหลือเฟือสำหรับเก็บความจำดีๆที่มีประโยชน์  และถ้ายิ่งหมั่นฝึกฝนพัฒนาสมองและเทคนิคต่างๆประกอบไปด้วยแล้ว  ความจำดีๆจะหนีไปไหนพ้น  แต่ก่อนอื่นมาทำความเข้าใจเบื้องต้นเกี่ยวกับอวัยวะสำคัญต่อการจดจำของเรา  ก็คือ  สมอง  เสียก่อนดีกว่า  





บรรดาสัตว์ ชนิดนี้ต่างก็คุยโวว่าสมองตัวเองใหญ่ที่สุด  เรามาลองเรียงลำดับให้ดีกว่าว่าสัตว์ชนิดใดกันแน่ที่มีขนาดสมองใหญ่ที่สุดในโลก อันดับแรก  เมื่อเทียบสัดส่วนกับน้ำหนักตัวโดยรวม  แล้วมาดูกันว่าจะตอบถูกกี่ข้อ





รู้ๆกันอยู่ว่าปลาวาฬเป็นสัตว์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก  ฉะนั้นสมอง “ วาฬหัวทุย ” ก็ต้องใหญ่ที่สุดอยู่แล้ว  อย่าเถียงๆ
            



              
             สมองของ “ วอลรัส ” ขาใหญ่ประจำขั้วโลกเหนือต่างหาก  แค่น้ำหนักตัวก็หนักเป็นตันๆแล้ว  ไม่ต้องพูดถึงขนาดสมอง  ใหญ่กว่าแน่นอน
            




          
   
              สมอง “ มนุษย์ ” ใหญ่ที่สุดแน่นอนก็ฉลาดขนาดนี้  ไอคิว  อีคิวนำโด่งตากหาก



 




“ ช้าง ” อยู่แล้ว  สัตว์บกที่ใหญ่ที่สุดในโลกเชียงนะ  สมองก็ต้องใหญ่ที่สุดเป็นธรรมดา  แถมทำอะไรได้สารพัด  เตะบอล  วาดรูป  ลากซุง  แสดงละคร  และอีกมากมายบรรยายไม่หมด
            





           “ กอริลลาภูเขา ” ต่างหาก  อยู่บนที่สูงกว่าใคร  ก็ได้สูดอากาศเอาออกซิเจนเข้าสมองมากกว่าใคร  สมองต้องใหญ่กว่าที่สุดแน่นอน


เฉลย
อันดับ วาฬหัวทุย
          ถือเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่มีขนาดสมองใหญ่ที่สุด  แบบในเรื่องโมบี้  ดิ๊ก  มันมีสมองน้ำหนักประมาณ 17.5 กิโลกรัม  พอๆกับน้ำหนักตัวเด็ก คนเลยทีเดียว

อันดับ มนุษย์
          มีน้ำหนักประมาณ 11-14 กิโลกรัม  คิดเป็น 2 % ของน้ำหนักตัวทั้งหมด  น้ำหนักสมองของผู้ชายจะหนักกว่าผู้หญิงเล็กน้อยประมาณ 0.3 กิโลกรัม

อันดับ ช้าง
            มีน้ำหนักสมองประมาณ 4.78 กิโลกรัม  คิดเป็น 0.1 % ของน้ำหนักตัวทั้งหมด  และยังฉลาดสุดๆ  เพราะมีอีคิวสูงเท่ากับ 1.88 เทียบกับมนุษย์โดยเฉลี่ย คือ 7.69  ขณะที่สุกรมีเพียง 0.27  เห็นได้จากความสามารถที่หลากหลายของช้างในการแสดงโชว์ต่างๆ

อันดัน กอริลลาภูเขา
          มีน้ำหนักสมองประมาณ 430 กิโลกรัม  ถือว่าใหญ่กว่าลิงชิมแปนซี  ที่เป็นสัตว์ฉลาดที่สุดในโลก  เมื่อเทียบกับขนาดตัว

อันดับ วอลรัส
          มีขนาดสมองหนัก 1.1 กิโลกรัม  อยู่เกือบบนสุดของห่วงโซ่อาหาร  เพราะไม่ถูกสัตว์อื่นล่าเป็นอาหาร  นอกจากมนุษย์ที่ล่าเพื่อเอางา

ที่มาวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=c6vtGaLg46I

รู้จักสมองของเรา
          ระบบของมนุษย์เราจัดเป็นระบบสมองขั้นสูงที่เรียกว่า “ ลิมบิกเบรน ”  เป็นระบบสมองที่สลับซับซ้อน  ที่ทำให้มนุษย์มีความสามารถที่โดดเด่นที่สุด คือ สามารถปรับตัวเข้ากับสภาวะแวดล้อมได้ดี  ฉลาด  และเรียนรู้ได้รวดเร็ว   สมองแบ่งได้เป็น ส่วนใหญ่ๆ (ตามรูปที่ 1) คือ


1.ซีรีบรัม หรือ สมองใหญ่
     เป็นศูนย์รวมกิจกรรมทางปัญญา  และเป็นส่วนที่สำคัญในกระบวนการคิด วางแผน จินตนาการ เช่น การจดจำบทเรียน ชื่อคน รวมทั้งควบคุมกิจกรรมที่ต้องใช้ทักษะ เช่น เล่นเปียโน เล่นเทนนิส เล่นเกม และน่าจะป็นส่วนที่ใช้เก็บความจำของเราด้วย
    
   สมองซีกซ้าย
     ถนัดเรื่องเวลา ตัวเลข การคิดและวิเคราะห์อย่างมีเหตุผล โดยจำแนกออกมาทีละส่วน การใช้ภาษา และการพูดในการบรรยายได้ดี หรือเรียกว่า “ สมองแห่งผู้รู้ 
     สมองซีกขวา
     ถนัดการจินตนาการ ดนตรี ศิลปะ ความคิดสร้างสรรค์ เชื่อสัญชาตญาณตนเอง การคิดและวิเคราะห์โดยมองภาพรวม การใช้ท่าทางหรือภาพในการบรรยายได้ดี เรียกได้ว่าเป็น “ สมองศิลปิน 







2.ซีรีเบลลัมหรือสมองเล็ก
     มาจากภาษากรีกที่มีความหมายว่า “ Little Brain ” มีหน้าที่ในการควบคุมสมดุลในการทรงตัว ความสัมพันธ์ของการเคลื่อนไหวร่างกาย เช่น พิมพ์ดีดสัมผัส การผูกเชือกรองเท้า เป็นต้น และการควบคุมกระบวนการคิด รวมถึงช่วยในการเรียนรู้เรื่องที่สลับซับซ้อน เช่น คณิตศาสตร์ ดนตรี และทักษะทางสังคมที่ซับซ้อน
3.เบรนสเตมหรือก้านสมอง
     เป็นส่วนที่เชื่อมต่อไปยังไขสันหลัง ควบคุมการทำงานที่สำคัญของร่างกาย เช่น การหายใจ การเต้นของหัวใจ ความดันโลหิต ถือเป็นส่วนที่สำคัญมาก




ที่มาหนังสือ ลุงไอน์สไตน์. เพิ่มพลังความจำ  แบบอัจฉริยะกรุงเทพฯ : บิสคิต, 2553. 150 หน้า